Omuz Çıkığı
Çoğu kişi çevresinde omuz eklemi çıkığı olayını duymuştur ya da şahit olmuştur. Omuz eklemi vücudumuzda ki en hareketli eklemdir ve doğal olarak çıkıkları çok yaşanır.
Omuz çıkığı 2 ana nedenle olur:
Travma düşme, çarpma ya da gerilme gibi etkilerle omuz çıkar
Omuz bağlarında dengesizlik varsa omuz eklemi kararsız çalışır ve basit bir hareketle çıkabilir.
Çıkıklar da 2 şekilde görülebilir:
Tam çıkık (omuz başı kemiği yuvasından tam çıkar),
Kısmi yani kemik ucu eklem yuvasını tamamen terketmeyebilir.
En fazla travma sonucu çıkıkları görmekteyiz.
Çıkık olduğunda hangi şikayetler olur?
şekil bozukluğu
ağrı- ilk kez olan çıkıklarda çok şiddetlidir.
şişme
uyuşma
kuvvette zayıflama
morarmalar
Bir kez çıkmış olan omuzun, yeterli tedavi görmemişse, ikinci kez çıkması daha kolay olmaktadır. Tekrarlayan çıkıklar ise eklem kıkırdağı için çok sıkıntılıdır. Her çıkık olduğunda eklemin etrafında ki kıkırdaklar, bağlar yırtılır. Bazen bu yırtıklar sonradan iyileşmesi imkansız olan yırtıklardır.
Bankart yırtığı nedir?
Bankart yırtığı, omuz eklemi yuvasını çepeçevre saran ve conta gibi bir tür vakum etkisi gösteren kıkırdağın yapıştığı yerden kopmasına denir. Bu kopma sonrasında bir daha yerine yapışması zordur. Tekrarlayan omuz çıkıkları olmaya başlar. Bu durumda bu parçanın yerine artroskopi ile dikilmesi gerekir.
Bankart yırtığı işaretleri nelerdir?
omuzda bir çıkabilirmiş hissi ile yaşıyor olmak
gittikçe kolayca olan tekrarlayan çıkıklar
omuzda takılma hissi
omzu üst ön kısmında ağrı
Çıkık sonrası ne yapılmalıdır?
Omuz bölgesine bir darbe geldiğinde bölgede oluşan şekil bozukluğu ve şişmenin bir çıkıktan mı yoksa kırıktan mı olduğunu anlamak tecrübe gerektirir. İkinci ya da 3. çıkıklarını yaşayan hastalar artık bu duygunun ne olduğunu bilirler ve yeterince yalama olmuş ise kolayca eklemlerini kendileri yerine oturtabilirler; bunu da bir marifetmiş gibi anlatırlar. Eklem kıkırdaklarının ne kadar hasar aldığını öğrenenler artık 2. çıkık sonrası ameliyat olmaları gerektiğini anlarlar.
Ancak ilk kez omuz eklemi çıkan birisinin ağrısı o kadar çok şiddetli olur ki hasta ağrı seviyesine inanmakta güçlük çekebilir. Böyle bir durum olduğunda kolu oynatmadan olduğu pozisyonda acil servise ulaşılmalıdır. İlk yarım saat içinde ulaşan çıkıkların yerine oturtulması da oldukça kolaydır. Zaman geçtikçeeklem etrafında ki kasların spazmı arttığından yerine oturmasıda güç olmatya başlar; hatta çok geciken ya da kas yapısı çok kuvvetli spazmı ileri derecede olan hastalara çıkığı oturtmak için anestezi verilir.
Omuz eklemini yerine oturturken belli manevralar vardır ve bunlar doğru uygulanmazlarsa eklem yerine otururken kıkırdak yaralanmaları hatta kırıklar bile başa gelebilir. Cerrah bir çıkığın yerine oturmayacağını anladığı anda anestezi yöntemine başvurur. Hatta bazen anestezi altında bile çıkık eklem oturmayabilir; bu durumda açık cerrahi ile çıkık yerine oturtulup yırtılmış yapılar dikilir.
Her çıkık olmuş omuz ekleminin ameliyat olması gerekmemektedir. Çıkık olduktan sonra kısa bir süre çıkığa özel omuz kol askısı ile eklem dinlendirilir ve ağrının spazmın geçmesi, yırtılan yapıların iyileşmesi beklenir. genellikle ödem geçtiğinde 3. hafta civarı MR incelemesi yapılarak ve muayene edilerek iyileşmesi mümkün olmayan bir yırtık olup olmadığı kontrol edilir.
Bütün çıkık olmuş omuzlarda, ister ameliyat olsun ister olmasın, mümkün olan en kısa zamanda başlanmak üzere, kuvvetlendirme ve eklem hareket açıklığını kazanmak için fizyoterapi şarttır.
Çıkık sonrası ameliyat gerektiğinde, yırtılan veya esneyen yapının onarılması için büyük çoğunlukla artroskopik yani kapalı eklem cerrahisi teknikleri kullanılır. Nadir görülen bazı yaralanmalarda ise açık eklem cerrahisi gerekir.
Bazı kırıkçı/çıkıkçıların omuz eklemini oturttukları konuşulur. Genellikle her tür omuz yaralanmasına ‘çıkık’ derler ve basitçe çekip yerine oturduğunu söylerler. Gerçekte çıkık olmayan eklemleri de çıkık gibi gösterdikleri için başarıları yüksekmiş gibi görünür. Gerçek çıkık ya da kırık geldiğinde bu hastalara dokunmak istemezler ve hastaneye gönderirler ya da daha kötüsü elleyip spazmı artırıp gecikmeye neden olurlar. Yaşlı hastalarda çıkık olduğunda bilinçsiz oturtmaya zorlamak kolaylıkla kırığa yol açabilir.