Omuz Protezi

Omuz Protezi diz veya kalça protezi ameliyatlarından daha nadir yapılsa da daha bu eklemde giderilemeyecek kadar ilerlemiş bozukluğun ağrısını gidermede çok başarılıdır ve aynı zamanda hareket kabiliyetini de oldukça iyileştirir.

Omuz eklemi üç kemikten oluşur: üst kol kemiğiniz (humerus), kürek kemiği (skapula) ve köprücük kemiği(klavikula). Üst kol kemiğinizin başı, kürek kemiğindeki sığ bir yuva ile eklemleşir. Bu yuvaya ‘glenoid’ denir. Kalça eklemi gibi derin bir yuva değildir. Bunun ödülü ise omuz eklemimizin oldukça geniş bir hareket açıklığına sahip olmasıdır. Fakat aynı sebeble omuz ekleminin çıkıklarını daha çok görürüz. Omuz eklemi çevresinde bir tür conta gibi vakum etkisi yaratan bir kıkırdak bulunur. Bu çıkık veya herhangi bir sebeple yırtıldığında artık omuz ekleminin hareketleri zorlanmaya başlar. Kemiklerin uç kısmı kemikleri koruyan ve kolayca hareket etmelerini sağlayan pürüzsüz bir madde olan eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Eklemi çepeçevre saran ve yumurtanın ince zarı gibi bir zar da buna ‘sinovyal membran’ adı verilir,kıkırdağı yağlayan ve omuzdaki neredeyse tüm sürtünmeleri ortadan kaldıran az miktarda bir sıvı oluşturur. Bu yapıların dengesini bozup omuz ekleminin güzel bir sürtünme ile çalışmasına yol açan durumların sonunda diğer tedavi yöntemleri ile mutluluk sağlanamıyorsa omuz protezi gündeme gelir.

Omuz protezi yapılmasına yol açan sebepler

Osteoartrit: Bu yaşa bağlı “aşınma ve yıpranma” tipi bir artrit türüdür. Genellikle 50 yaş ve üstü insanlarda görülür, ancak genç insanlarda da görülebilir. Omuz kemiklerini ucundaki kıkırdak yumuşar ve aşınır. Kemikler daha sonra birbirine sürtünür. Zamanla, omuz eklemi yavaş yavaş sert ve ağrılı hale gelir.

Omuz Adale Yırtıkları: Uzun zamandır omuzun döndürücü kılıf yırtığı olan hastalarda bozuk sürtünmelere bağlı olarak kıkırdak ve kemik aşınmaları gelişir ve bu onulmaz ağrılara sebep olarak sonunda omuz protezini zorunlu hale getirir.

Travma sonrası aşınma: Bu ,ciddi bir düşme, çarpma gibi durumlardan sonra gelişen aşınma ya da kemik , kıkırdak kayıplarına bağlı gelişen eklem bozukluğudu. Omuz kırığı veya omuz tendonlarının veya ligamentlerin yırtıkları zamanla eklem kıkırdağına zarar verebilir. Bu omuz ağrısına neden olur ve omuz fonksiyonunu sınırlar.

Romatoid Artrit: Bu, eklemi çevreleyen sinovyal membranın iltihaplandığı ve kalınlaştığı bir hastalıktır. Bu kronik iltihap kıkırdak dokuya zarar verebilir ve sonunda kıkırdak kaybına, ağrıya ve sertliğe neden olabilir. Romatoid artrit, “enflamatuar artrit” olarak adlandırılan bir grup rahatsızlığın en yaygın şeklidir.

Avasküler Nekroz: Nasıl kalbe giden damarlar kesintiye uğradığında kalp kası ölümü, enfarktüs oluyorsa kemiğin belli bölgesine giden kan akışı durduğunda da kemikte o bölgede ölüm gerçekleşir. Sonra burayı vücut tekrar onarıp şekillendirmeye çalışsa da eski haline dönmez. İşte avasküler nekroz, kemiğe kan akışı kesildiğinde ortaya çıkan acı verici bir durumdur. Kemik hücreleri kanlanma olmadan öldüğü için, osteonekroz, en sonunda omuz ekleminin tahrip olmasına ve artritlere neden olur. Kronik steroid kullanımı, derin deniz dalışı, omuzda ciddi kırıklar, orak hücre hastalığı ve ağır alkol kullanımı avasküler nekroz için risk faktörleridir. Bu hastalığın sonunda eklem kullanılamaz hale geldiğinde çare omuz protezi olmaktadır.

Enfeksiyonlar: Çok eskiden geçirilmiş tüberküloz ya da başka osteomyelitler kemik ve kıkırdak dokunun harap olmasına yol açabilir ve protez cerrahisi gerektirebilir.

Omuz protezinin neden gereklidir?

Omuz protezi ameliyatı kararı, sizin, ailenizin, aile hekiminizin ve cerrahınız arasında bir işbirliğine dayalı bir karar olmalıdır.

Omuz protezinin yapılmasını elzem kılan durumlar olabilir. Öncelikle hareketle ağrıyan bir omuz eklemi zaten yeterince hayatı dar eder. Ama omuz ekleminin rahat çay içmek dışında başka önemli görevleri vardır. Öncelikle bir düşme esnasında kolun ileriye ya da yana uzatılıp başımızı koruyacak şekilde kullanılması gereklidir. Yürürken salınan bir kol denge içinde yürümemizi sağlar ve sağdan soldan gelecek düşme savrulma etkilerinden bizi koruyacak refleks hareketleri yapmaya da hazır halde bulunur. Bu durum omuz eklemi normalken günlük hayatta pek de farkedilmez. Bu acil durumu bir taraf bırakırsak raflara uzanma, giyinme, tuvalet temizlikleri gibi durumlar için gittikçe daha çok yardıma ihtiyaç duyulur. Sonunda zaten istirahat halinde bile ağrı olur. Artık ağrı kesiciler ile günlük hayat idame ettirilmeye başlanır.Bu ağrı, iyi bir gece uykusunu önleyecek kadar şiddetli olabilir. hareket yeterince yapılamadığından sağlam kalmış omuz kasları da güç yitirmeye başlar ve eklem giderek sertleşir.

Omuz protezini gerektiren halleri özetlersek:

• Hareket etmeye izin vermeyen şiddetli omuz ağrısı

• istirahat ağrısı, gece uyandıran ağrılar

• omuzda ciddi hareket açıklığı kaybı

• fizik tedavi, ilaçlar ve medikal tedaviye yanıt vermeyen durumlar

Omuz protezi için ortopedik Muayene:

• Tıbbi geçmiş sorgulanır; şeker tansiyon, guatr gibi hastalıkların varlığı ile bu durumun nasıl geliştiği sorulur.

• Fizik muayene de eklem hareket açıklığı ile kas kuvvetleri ölçülür ve nörolojik muayene yapılır.

• Röntgen: omuz protez olacak kadar kötü ise çoğunlukla MR çekmeye gerek kalmadan röntgenden durum anlaşılır.

• Diğer testler: omuzun mevcut haline gelmesine yol açan bazı şüphe edilen hastalık varsa ( tanısı konulmamış romatoid artrit, enfeksiyon vb) kan testleri, bazen MRI istenebilir.

Omuz Protez Türleri

Birçok değişik teknik bulunsa da günümüzde en çok iki ameliyat yöntemi uygulanmaktadır.

Total Omuz Protezi

Tipik ameliyat şeklidir. Omuz eklemine benzer bir protez kol kemiğine ve karşısınada yuva için plastik bir yüzey yapılır. Bunlar kişinin omuz kemik büyüklüğüne uygun olabilecek şekilde değişik boylarda bir set halinde hazır bulunur. Eğer kemik kalitesi iyi ise direk olarak kemiğe bağlanan( zamanla kemik ile kaynayan) sementsiz dediğimiz protez tipleri kullanılır am kemik kalitesi kötü ise protezi kemiğe diş dolgusuna benzer bir dolgu ile tutturmak gerekbelir bunlara da sementli protezler denilir.