Diz Eklemi Kıkırdak Yaraları
Eklem kıkırdağı ağrısız hareket edebilmemiz için önemli yapılardandır.
Diz ekleminde kıkırdak denilince hemen menisküs diye düşünmeyin. Kıkırdak üstteki kemik ile alttaki kemiğin uçlarında kemiği kaplayan beyaz sert ve kaygan tabakadır. Menisküsler ise bu iki yüzeyin uyumunu sağlayan arada ki yapılardır.
Bizler hareket ettikçe ve yürüdükçe kıkırdak yüzeylerde bir aşınma olur. Vücudumuzda günlük aktivite kaynaklı bu normal ve (çok minik) aşınmalar tamir mekanizmalarımız sayesinde onarılır. Bu aşınma ve onarım döngüsü vücudumuzda biz farketmeden süregider. Onarım aşınmanın gerisinde kalmaya başlayınca sorunlar başlar ve bizler durumun farkına varmaya başlarız.
Diz ekleminin sürtünmek zorunda olan yüzeye yakın kısımlarında hücre azdır, kan dolaşımı yoktur . Ayrıca diz eklem boşluğunda da kan bulunmaz. Bunun yerine çok az miktarda özel bir eklem sıvısı bulunur. Bu eklem sıvısı kayganlığı sağlamasının yanı sıra kıkırdak hücrelerinin beslenmesini de sağlar. Kıkırdak dokumuzu çok sert bir süngere benzetebiliriz. Kıkırdağa yüklendiğimizde yani kıkırdağı sıkıştırdığımızda içinde ki sıvı dışarı çıkar, üzerinden yük kalktığında içine sıvı çeker. Basitçe kıkırdak beslenmesini böyle hayal edebiliriz. Eğer kıkırdaklarımıza hiç yük vermeyecek olsaydık kısa zamanda eriyip gittiğini görürdük, nitekim uzay yolculuklarında yer çekimsiz ortamlarda kemik ve kıkırdağın eriyip gittiği anlaşıldığından, özel egzersiz aletleri geliştirilmek zorunda kalınmıştır. En sık sorun çıkaran kıkırdak yaralanması görülen eklem diz eklemidir.
Eklem kıkırdağımızda bir yara açılması sebepleri şunlardır:
Travma-düşme, çarpma, diz kapağı çıkmaları, yüksek enerjili kazalar
Eklemin şeklinin bozuk olması (dizilim bozuklukları)
Diz ekleminde menisküsün alınmış olması
Eklem kaymaları
Osteokondritis disekans hastalığı
Romatoid artrit
Genetik faktörler
Şişmanlık
Kıkırdak tümörleri
Mikrotravma
Kıkırdak yaralarının büyüklük ve derinliğine göre sınıflama yaparız, bu sınıflamaya göre hangi tedavileri seçmemiz gerektiğini bilir ve duruma uygun bir tedavi planı çıkartırız. Kıkırdak sorunlarının en sıkıntılı tarafı bu yapıların iyileşme hızlarının düşük olmasıdır. Tedaviyi seçerken olabildiğince kısa sürecek bir iyileşme süresi için en iyi yanıt alabileceğimiz tedavi yöntemini belirler ve vakit kaybetmeden uygulamaya geçeriz.
Kıkırdak yaraları dereceleri
0: normal kıkırdak yapı
1: kıkırdak yumuşaktır, hafif rengi değişmiştir, eklem iyidir
2: Yüzeyel çatlaklar mevcuttur,
3: çatlaklar derin katmanlara uzanmıştır, kıkırdak kalınlığı azalmıştır
4: Kıkırdak kemiğe dek aşınmış ve kemik ortaya çıkmıştır.
Kıkırdak yaralarının tedavisi
Medikal tedavisi
Glucosamine, Kolajen tabletler
Hyaluronic acid enjeksiyonları
Fizik tedavi
Cerrahi
Kıkırdak parçasını yerine sabitlemek
Kıkırdak tamirine dönük ameliyatlar
Debridman,
Mikrokırık,
Abrazyon artroplastisi
Kıkırdak restorasyon ameliyatları
Taze kıkırdak nakilleri
Kendinden kıkırdak nakilleri-mozaikplasti
ACI/MACI kendinden alınan kıkırdak hücresi kültürü nakilleri
Kıkırdak dokusu yaralanmaları erken farkedildiğinde tedavi edilebilecek yaralanmalardır. Kıkırdak kaybının boyutu ve derinliği arttıkça problemi tedavi etmek imkansızlaşabilir ve sonunda diz protezi uygulaması gerektirebilir.