Donuk Omuz / Sert Omuz

Donuk omuz nedir? Sert omuz nedir?
‘Donmuş omuz ya da donuk omuz’ olarak nitelenen durum omuz ekleminin ileri derecede hareketlerinin kısıtlanarak ağrılı hale gelmesidir. Hareketler ileri derecede kısıtlıdır fakat çekilen röntgenler normaldir. Omuz eklemi hareketleri koltuk altı bakımını yapamayacak kadar çok kısıtlanabilir.

Donmuş omuzda, omuz kapsülü kalınlaşır ve sert ve sıkı hale gelir. Yapışıklıklar olarak adlandırılan kalın doku bantları gelişir. Çoğu durumda, eklemde daha az sinovyal sıvı vardır.

Sert omuz ise hareketler kısıtlıdır ve bunun belli açık bir sebebi görülebilir. Omuz ekleminin sertleşmesinin bir çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu sertlik ile ilgili olarak kullanılan tanımlama da kafa karıştırıcı olduğundan burada öncelikle tanımları yazmak istiyorum:

Sert omuz (Stiff shoulder): Omuzun kendi hastalığına (örneğin kırık sonrası) ya da başka bir hastalığa bağlı olan, omuz hareketinin ileri derecede kısıtlı olmasına denir.

Donuk omuz (frozen shoulder): Bu tanım kendiliğinden olan ve sebebi net olarak bilinmeyen ileri derece eklem kısıtlılığı için kullanılmalıdır.

Donuk omuz nasıl anlaşılır?
Omuz ekleminin çalışmasını bir vince benzetebiliriz. Bu vincin kabloları sinirler,motoru kaslar, dayandığı noktayı omuz eklemi, omuz ve kolu da vincin kaldıraç kolları gibi düşünün. Bu vincin kablosunda bir kopma, motorunda bir bozukluk olduğunda farklı nedenlerden dolayı harekete geçemez. Omuz ekleminde sadece kabloda yani gelen elektrikte bir kesilme olursa omuz eklemini başka biri kolu tutup hareket ettirebilir buna pasif hareket denir. Ama kaslarda ya da eklemin kendinde bir bozukluk varsa pasif olarak da kolu hareket ettiremezsiniz. İşte sert omuzda pasif hareketleri yaptırmak mümkün değildir.

Donuk omuzda hangi şikayetler olur?
Donmuş omuzdan kaynaklanan ağrı genellikle künt ve şiddetlidir. Genellikle hastalığın erken döneminde çok kötüdür ve kolunuzu hareket ettirmeye çalışırken artar. Ağrı genellikle dış omuz bölgesi ve bazen üst kol üzerinde bulunur. Gece ağrısı uyandıracak kadar çok olabilir. Hareketler ileri derecede kısıtlanmıştır ve kısıtlanma zaman geçtikçe artar. Aylar içinde bu kısıtlılık artar, kısıtlılık arttıkça istirahat ağrısı azalabilir.

Sert omuz hangi hastalıklarda daha fazla görülür?
Nörolojik hastalıklar
Tiroid hastaları
Diabet hastaları
Kanser hastaları
Böbrek hastaları
Sigara içenler
Parkinson hastaları
Dupuytren hastaları
Genetik bazı hastalıklar
Donuk omuz inme (serebrovasküler hastalık) geçirmiş hastalarda rehabilitasyon esnasında genellikle geç farkedilir. Hastanın zaten inme sebebiyle etkilenmiş kolunda bir hareketsizlik olduğu bilindiği için donuk omuz farkedilmeyebilir.

Donmuş omuzda, omuz kapsülü (eklemi çepeçevre saran kılıf) kalınlaşır ve sert ve sıkı hale gelir. Yapışıklıklar olarak adlandırılan kalın doku bantları gelişir. Çoğu durumda eklemde daha kalitesiz bir sinovyal sıvı vardır.

Hastalığın gelişim aşamaları nelerdir?
1. Aşama: Donma Başlangıcı

“Donma” aşamasında, omuzda gittikçe artan bir ağrı hissedilir. Ağrı kötüleştikçe, omzunuz hareket açıklığını kaybeder. Donma süreci 6 hafta ila 9 ay arasında sürer.

2. Aşama: Donuk Dönem

Artık sertlik çok fazladır , ağrı azalmış olur.

4 ila 6 ay sürebilen bu aşamada günlük işleri yapmak çok zordur. bazı hastalar özellikle nörolojik hastalıklarla gelişmiş donuk omuzların bir kısmı bu aşamadan ileri gidemezler.

3. Aşama: Çözülme

Omuz hareketi yavaş yavaş “çözülme” ye başlar. Normale tam dönüş veya normal güç veya diğer omuza yakın hareket 6 aydan 3 yıla kadar sürebilir.

Bu hastalık genellikle kendiliğinden çok uzun sürelerde zahmetli de olsa iyileşebiliyor. Ancak bir insan için 3 yıl sakat ve mutsuz yaşamak kolay olmaz ve gereksiz ve ciddi bir zaman kaybı olur.

Muayenede neler yapılır?
Muayenede şikayetleri ve tıbbi geçmişinizi konuştuktan sonra,hareketin sınırlı olup olmadığını ve hareketle ağrı olup olmadığını görmek için omzunuzu dikkatlice her yöne hareket ettiririz. Bir başkası siz tamamen kolu serbest bırakmışken omzunuzu hareket ettirdiğinde bu hareket aralığına “pasif hareket aralığı” denir. Doktorunuz bunu, omzunuzu kendi başınıza hareket ettirdiğinizde gösterdiğiniz hareket aralığı ile karşılaştıracaktır (“aktif hareket alanı”). Donmuş omuzlu kişilerin hem aktif hem de pasif olarak sınırlı hareketleri vardır.

Röntgenler kemiği ve eklemin aralığının sağlığını anlamak için çekilir.

MRI yumuşak dokularda ki sorunlar ve kas tendon yırtıkları için istenir.

Donuk omuz tedavisi nasıl yapılır?
Donmuş omuz kendi başına iyileşmesi 3 yıla kadar sürebilir.

Tedavinin odak noktası, ağrıyı kontrol etmek ve fizik tedavi yoluyla hareket ve gücü geri kazanmaktır.

Ameliyatsız tedaviler
Erken tanı ile beraber aktif tedavi başlanan hastalarda ameliyat gerektirmeden iyileşme şansı yüksektir. Zaten ameliyat gerekse dahi sonradan fizik tedavi devam ettirilmesi şarttır. Bazı özel egzersizlerin disiplinli şekilde yapılması gerekir. Ağrı kontrolü için ilaçlar ve gerektiğinde eklem içi enjeksiyonlar kullanılır. Nadir kullanılan yöntemlerden biri de eklemi bol miktarda sıvı doldurup kapsülün gerilip açılmasını sağlamaktır (hidrodilatasyon).

Fizik tedavi
İyileşmek için ana omurga tedavi fizik tedavidir.

İlaçlar , enjeksiyonlar ve cerrahiler buna yardımcı olmak için yapılır. Hareketi geri kazanmak için muhakkak özel egzersizler yaptırmak gerekir. Bunlar bir fizyoterapist gözetiminde veya bir ev programı aracılığıyla yapılabilir. Terapi, omuz için germe veya çeşitli hareket egzersizlerini içerir. Bazen, gerilmeden önce omuzun gevşemesine yardımcı olmak için ısı kullanılır. Hastanın kendi kendine yapabileceği basit gerdirme hareketleri her gün disiplinle yapılmalıdır.

Cerrahi tedavi
İlk aşamada tedavi başlanmış ve bir iyileşme sağlanamamış hastalarda tercih edilir. Genellikle 2. aşamada cerrahi kararı alınır. 2 tür cerrahi yapılır.

Manipülasyon: Anestezi altında hasta hiçbirşey hissetmezken kasları da tamamen gevşek durumdayken büzüşmüş olan eklem kapsülü gerdirilerek bir ‘açılma’ sağlanır. Kapalı yapılan bir işlemdir, hastanede kalmayı gerektirmez. İşlem sonrası yakın zamanda fizik tedavi devam etmelidir.

Artroskopik gevşetme: Minik bir kesiden kamera ile eklem içine girilir ve kalem gibi aletlerle (radyofrekans ya da shaver) bu yapışıklıklar açılır. Eklem kapsülü kontrollü şekilde gevşetilir. Sonrasında fizik tedavi ile kuvvetlendirme ve hareket açıklığı korunur.