Kalça Protezi
İlk kez 1960 yılında uygulanmaya başlanmış olan total kalça protezi ameliyatı çağımızın en önemli tıbbi başarılarından biridir. Günümüzde teknolojideki gelişmelerle uyumlu olarak gelişen protez teknolojisi total kalça protezi ameliyatının başarı yüzdesini artırmıştır. Total kalça protezi ameliyatı dünyada en çok yapılan ameliyatlardan biridir.
Hangi hastalıklarda total kalça protezi gereklidir?
Kalça ekleminin birçok hastalığı total kalça protezi ameliyatı ile tedaviyi gerektirir. Bu hastalıklar sonucunda ortaya çıkan kalça eklemi bozuklukları ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olup yürüme, merdiven çıkma, oturup kalkma ve bazen kişisel hijyeni sağlamada belirgin zorluklara yol açarak günlük hayatı olumsuz yönde etkiler. İleri dönemlerinde insanların işe gitmelerini, hatta uyumalarını engeller. Bu hastalıklardan en sık rastlanılanları ;
Halk arasında kireçlenme diye de bilinen kalça ekleminin dejeneratif osteoartrozu,
Romatizmal hastalıklar sonucunda oluşmuş kalça eklemi harabiyeti,
Kortizon türevi ilaçların yol açtığı kalça eklemi sorunları,
Femur başı avasküler nekrozu isimli hastalık,
Kalça ekleminin kırık ve çıkıkları sonucunda oluşmuş olan kalça eklemi harabiyetleri
Kireçlenme gibi sorunların ortaya çıkma nedeni nedir? Bu hastalıkların protez dışında başka bir yöntemle tedavi edilmeleri mümkün değil mi?
Kalça eklemi sorunlarına yol açan en önemli nedenlerden birisi şişmanlıktır. Her insanın her eklemi yaşla birlikte doğal süreç içinde aşınır. Şişmanlık bu doğal yıpranma sürecini son derece olumsuz etkiler, zaten aşınmakta olan eklem kıkırdağının çok daha hızlı aşınmasına yol açar.
Kalça protezi ameliyatına karar verirken hangi faktörler dikkate alınıyor? Hastanın yaşı, işi, sosyal yaşamı bu kararı verirken nasıl etkili oluyor?
Kalça protezine karar verirken en önemli faktör hastanın ağrısı ve bunun günlük hayatını nasıl etkilediğidir. Hastanın günlük hayatını olumsuz yönde etkileyecek, engelleyecek kadar çok ağrısı varsa ve başka yöntemlerle tedavisi mümkün değilse protez ameliyatı yapılır. Hastanın kilosu ameliyat kararında da önemlidir. Normal kilolarında olan hastalarda ameliyat sonrası rehabilitasyon daha kolay olduğu için şişman hastaların ameliyat öncesinde kilo vermeleri tercih edilir. Özellikle aktif iş veya sosyal hayatı olan insanlarda başka çaresi kalmamışsa protez ameliyatı şiddetle önerilir. Yaşanan hayatın uzunluğu kadar kaliteli ve konforlu olması da önemlidir. Günümüzde insanların özellikle büyük kentlerdeki aktif hayata katılamaması bir depresyon ve mutsuzluk kaynağıdır. Bu konuda ortopedistlerin sloganı “Hareket hayattır.” Bu nedenle iyi bir kalça protezi ameliyatı aynı zamanda ağrı ve hareket kısıtlanması nedeniyle ortaya çıkan ruhsal sorunların da çözümü olacaktır.
Protezin ömrü ne kadardır? Protezin ömrünü etkileyen faktörler nelerdir? Hangi malzemelerden yapılan protezler kullanılıyor? Protez seçilirken hangi faktörler dikkate alınıyor?
Protezlerde hem tasarım hem de malzeme açısından çok ciddi gelişmeler kaydedilmiştir. Her hastaya, yaşa, vücut tipine, gerekli ameliyata uygun protez seçenekleri vardır. Eskiden yalnızca çelik ve polietilen denilen malzemeden üretilmiş protezler varken, şimdi titanyum alaşımları ve çok özel seramiklerden üretilmiş çok dayanıklı protezler kullanılmaktadır. Bu gelişmeler de protezlerin ömrünün uzamasını sağlamıştır. İyi yapılmış bir protez ameliyatının ömrünün 25 yılın üzerinde olduğu söylenebilir. Ayrıca eskiyen protezleri de değiştirmek olanaklıdır. Protezin ömrünü etkileyen faktörler arasında ameliyatın iyi yapılmış olması, hastanın kilosu, kemik kalitesi ve protezin seçimi önemlidir. Protez seçiminde hastanın yaşı, vücut tipi ve hastalığın kalça anatomisinde yaptığı bozukluklar göz önüne alınır.
Kalça protezi ameliyatı nasıl yapılır? Ameliyat ne kadar sürüyor?
Bu büyük ve özel bir ameliyattır. Sterilizasyon sistemine çok önem verilen, havalandırma sistemi bile özel olan, deneyimli bir ekibin çalıştığı özel ameliyathanelerde yapılmalıdır. Ameliyat sırasında hasta ya genel anestezi verilerek uyutulur ya da epidural anestezi denilen belden aşağısının uyuşturulması yöntemi uygulanır. Ameliyatın süresi yaklaşık 1 saattir. Ameliyat sırasında kalçadaki hastalıklı dokular çıkartılır ve yerine protez yerleştirilir.
Ameliyat sonrası hastanın hastanede yatış süresi nedir? Ameliyattan ne kadar süre sonra hasta yürür? Normal yaşamına dönecek hale ne zaman gelir?
Genellikle ameliyat sonrasında hastanede yaklaşık 3-4 gün yatılması gerekir. Ameliyatın ertesi günü hasta ayağa kaldırılır ve yürütülür. Hastalar yaklaşık 3 haftada desteksiz ve yardımsız olarak tek başlarına yürüyebilir hale gelirler.
Kalça protezi uygulanırken hastanın yaşı tedavi planını ve iyileşme sürecini nasıl etkiliyor?
Çok ileri yaştaki hastaların iyileşme süreci biraz daha uzun olurken, daha genç hastalarda ameliyat sonrasında iyileşme süreci daha kısa olmaktadır. Ancak, asıl önemli olan hastanın kronolojik yaşı değil, fizyolojik yaşıdır. Yani vücudunun, bünyesinin ne kadar sağlam olduğudur. Bu açıdan şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı gibi yandaş hastalıklar önem taşımaktadır.
Ameliyat sonrası hastaların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
6 ay boyunca bağdaş kurmak, çömelmek gibi bazı hareketlerin yapılması istenmeyebilir. Fazla kilo alınması önerilmez. aynı taraf kalçasından enjeksiyon yaptırılması önerilmez. Vücutta gelişecek enfeksiyonların tedavisi aksatılmamalıdır.